«Տաղարան» հաղորդաշարը նվիրված է հայ երաժշտության հոգևոր և ժողովրդական ճյուղերին: Հաղորդաշարի մտահղացման հիմքում ազգային երաժշտական մշակույթի նշված երկու ճյուղերի ազգակցության գաղափարն է, որն առաջին անգամ գիտական հիմնավորում է ստացել Կոմիտասի կողմից: Հաղորդաշարի շրջանակներում փորձում ենք դիտարկել այս երկու ճյուղերի առնչության եզրերը, ներկայացնել նշված դրանց պատմական զարգացման փուլերը և ժանրային դրսևորումները, նկարագրել ժողովրդական ծեսի և եկեղեցական արարողակարգի երաժշտական բաղադրիչը, անդրադառնալ հոգևոր երգարվեստի հանճարների ստեղծագործությանը, ինչպես նաև քննարկել հայ միջնադարագիտության և ժողովրդական բանահյուսության արդի խնդիրները` տվյալ ոլորտների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ:

Հաղորդումը նվիրված է Քրիստոսի Պայծառակերպության տոնին (Վարդավառ): Դիտարկվում են տոնի նախաքրիստոնեական շրջանից ծագող առանձնահատկությունները, ներկայացվում են հայ հոգևոր երգարվեստի նմուշներ՝ նվիրված Վարդավառին:



XII դարի հայ խոշորագույն մատենագիր, աստվածաբան, եկեղեցական բարենորոգիչ, բանաստեղծ և երաժիշտ սբ Ներսես Շնորհալու երաժշտական ժառանգությանը նվիրված հաղորդման վերջին մասը նվիրված է «Ժամագրքում» տեղ գտած նրա երգերին:



XII դարի հայ խոշորագույն մատենագիր, աստվածաբան, եկեղեցական բարենորոգիչ, բանաստեղծ և երաժիշտ սբ Ներսես Շնորհալու երաժշտական ժառանգությանը նվիրված հաղորդման երկրորդ մասում անդրադարձ է կատարվում Պատարագի նրա երգասացություններին:



Հաղորդման երեք թողարկումները նվիրված են XII դարի հայ խոշորագույն մատենագիր, աստվածաբան, եկեղեցական բարենորոգիչ, բանաստեղծ և երաժիշտ սբ Ներսես Շնորհալու երաժշտական ժառանգության տարբեր ճյուղերին: Առաջին թողարկումը նվիրված է Շնորհալու հեղինակած շարականներին:



Հաղորդումը ներկայացնում է ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Արվեստի ինստիտուտի Ժողովրդական երաժշտության բաժնի կողմից հրատարակվող «Հայ ավանդական երաժշտություն» մատենաշարի VIII հատորը, որը ներառում է Ալաշկերտի շրջանի 55 պարերգ: Հաղորդման հյուրը Արվեստի ինստիտուտի Ժողովրդական երաժշտության բաժնի գիտաշխատող Մարգարիտ Սարգսյանն է, ով սույն ժողովածուի կազմողն է և նրանում ընդգրկված նմուշների նոտային վերծանությունների հեղինակը:



Հաղորդումը ներկայացնում է Է դարի հայոց կաթողիկոս Կոմիտաս Աղցեցու՝ սբ Հռիփսիմյան նահատակ կույսերին նվիրված շարականը, որի 36 տները սկսվում են հայոց այբուբենի տառերով։



Հաղորդումը նվիրված է XII դարի երկրորդ կեսի երևելի քաղաքական և եկեղեցական գործիչ, աստվածաբան, մեկնիչ, մատենագիր, բանաստեղծ և երաժիշտ Ներսես Լամբրոնացուն:



Հաղորդումը նվիրված է հայ ժողովրդական երգարվեստի մեծագույն երախտավորներից մեկին` երգիչ, ազգագրագետ և բանահավաք Հայրիկ Մուրադյանին: Հաղորդման հյուրն է ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Արվեստի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, նույն ինստիտուտի Արամ Քոչարյանի անվան ձայնադարանի վարիչ, արվեստագիտության թեկնածու, երաժշտագետ-բանահավաք Զավեն Թագակչյանը:



Հաղորդումը նվիրված է հայ ժողովրդական երգարվեստի մեծագույն երախտավորներից մեկին` երգիչ, ազգագրագետ և բանահավաք Հայրիկ Մուրադյանին: Հաղորդման հյուրն է ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Արվեստի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, նույն ինստիտուտի Արամ Քոչարյանի անվան ձայնադարանի վարիչ, արվեստագիտության թեկնածու, երաժշտագետ-բանահավաք Զավեն Թագակչյանը:



Հաղորդման երկու թողարկումները նվիրված են պատմական Հայաստանի Տիգրանակերտի նահանգի Բալու կամ Բալահովիտ գավառի երաժշտական բանահյուսությանը: Հաղորդման համար հիմք է ծառայել Պետրոս Ալահայտոյանի «Բալուի (եւ տարածաշրջանի) երաժշտական-ազգագրական հաւաքածոյ» (Գլենդել, 2009) աշխատությունը: Երկու թողակումների ընթացքում հնչում են Բալուից սերող երգասաց Մարո Նալբանդյանի կատարումները, որոնք զետեղված են նշված աշխատությանը կից երկու ձայնասկավառակներում:



Հաղորդման երկու թողարկումները նվիրված են պատմական Հայաստանի Տիգրանակերտի նահանգի Բալու կամ Բալահովիտ գավառի երաժշտական բանահյուսությանը: Հաղորդման համար հիմք է ծառայել Պետրոս Ալահայտոյանի «Բալուի (եւ տարածաշրջանի) երաժշտական-ազգագրական հաւաքածոյ» (Գլենդել, 2009) աշխատությունը: Երկու թողակումների ընթացքում հնչում են Բալուից սերող երգասաց Մարո Նալբանդյանի կատարումները, որոնք զետեղված են նշված աշխատությանը կից երկու ձայնասկավառակներում:



Հաղորդման երկու թողարկումները նվիրված են Հայոց ցեղասպանության թեմայի արտացոլմանը հայ ժողովրդական երգերում: Հաղորդման համար երաժշտական նյութ են հանդիսացել Մեծ եղեռնի թեմայով ստեղծված ժողովրդական երգերի 22 նոտագրված նմուշները, որոնք առանձին բաժնով զետեղվել են բազմավաստակ բանագետ, բանահավաք Վերժինե Սվազլյանի «Հայոց ցեղասպանություն. ականատես վերապրողների վկայություններ» (Երևան, 2011) աշխատության մեջ:



Հաղորդման երկու թողարկումները նվիրված են Հայոց ցեղասպանության թեմայի արտացոլմանը հայ ժողովրդական երգերում: Հաղորդման համար երաժշտական նյութ են հանդիսացել Մեծ եղեռնի թեմայով ստեղծված ժողովրդական երգերի 22 նոտագրված նմուշները, որոնք առանձին բաժնով զետեղվել են բազմավաստակ բանագետ, բանահավաք Վերժինե Սվազլյանի «Հայոց ցեղասպանություն. ականատես վերապրողների վկայություններ» (Երևան, 2011) աշխատության մեջ:



Օրորը հայկական ժողովրդական երաժշտության հնագույն և հարուստ ժանրերից է: Մանկան խաղաղ քունն ապահովելու գործառույթից բացի՝ օրորներն ունեն դաստիարակչական կարևոր նշանակություն: Դրանց միջոցով է երեխան նախնական պատկերացում կազմում իրեն շրջապատող իրականության, բնության, կենդանական աշխարհի, չարի և բարու մասին, հաղորդակցվում թե՛ ներընտանեկան, թե՛ ազգային նշանակություն ունեցող իրողություններին:



Հաղորդումը նվիրված է հայ հոգևոր երգարվեստի բարձրարվեստ կոթողներից մեկին՝ «Խորհուրդ խորին» զգեստավորման շարականին, որի հեղինակը XII-XIII դարերի նշանավոր գիտնական, բանաստեղծ-երաժիշտ, Հաղարծնի վանքի վանահայր Խաչատուր Տարոնացին է: Այս շարականը հեղինակի հարուստ ստեղծագործական ժառանգությունից իր մեղեդիական բաղադրիչով պահպանված և մեզ հասած միակ նմուշն է:



Հաղորդումը նվիրված է VII-VIII դդ. ամենայն հայոց կաթողիկոս, աստվածաբան, իմաստասեր, բանաստեղծ-երաժիշտ սբ Հովհաննես Օձնեցու հեղինակած շարականներին:



Աշխատանքը հայ գեղջուկի կյանքի կարևոր, անբաժանելի բաղկացուցիչն է: Հնագույն ժամանակներից ի վեր աշխատանքն ուղեկցվել է երգեցողությամբ, որն օգնել է կազմակերպելու աշխատանքի ռիթմը, նպաստել աշխատանքային գործընթացի դժվարությունները հաղթահարելուն, այն առավել արդյունավետ դարձնելուն: Հաղորդումը նվիրված է կանանց աշխատանքային երգերին:



Հաղորդումը նվիրված է VIII դարի հայ կին շարականագիրների` Սահակադուխտի և Խոսրովիդուխտի երաժշտաբանաստեղծական գործունեությանը:



Վաղ միջնադարից սկսած՝ Ավարայրի ճակատամարտի հերոսների կերպարները և պայքարի թեման մուտք են գործել գրականություն և արվեստի տարբեր ոլորտներ: Հաղորդման ընթացքում դիտարկվում են այս թեմայի առանձին դրսևորումները հայ հոգևոր և ժողովրդական երգարվեստում:



Հաղորդումը նվիրված է X-XI դարերի այն հայ շարականագիրներին, որոնց կյանքն ու գործունեությունը սերտորեն կապված են եղել հայոց Բագրատունյաց թագավորության մայրաքաղաք Անիի հետ: Հաղորդման հյուրն է ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, միջնադարագետ, արվեստագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Աննա Արևշատյանը:



Հաղորդումը նվիրված է Տյառնընդառաջ տոնի խորհրդին, եկեղեցական և ժողովրդական ծեսերի առանձնահատկություններին և երաժշտական բաղադրիչին:



Հաղորդումը նվիրված է Պետրոս Ալահայտոյանի կազմած «Բալուի (և տարածաշրջանի) երաժշտական-ազգագրական հավաքածո» գրքում ներառված պարերգերին (Գլենդել, 2009, երգասաց՝ Մարո Նալբանդյան): Հաղորդման հյուրն է բանագետ-բանահավաք, էպոսագետ Արուսյակ Սահակյանը, որը նշված ժողովածուի երաժշտաբանահյուսական նմուշների տեքստերի վերծանողն է և խմբագիրը:



Հայոց գրերի ստեղծող և հայ գրականության հիմնադիր սբ Մեսրոպ Մաշտոցը նաև հայ հոգևոր երաժշտության սկզբնավորողն է: Հաղորդումը նվիրված է Մեսրոպ Մաշտոցի երաժշտական գործունեությանը, որն ազգային մշակույթի պահպանման գործում ոչ պակաս դեր ունեցավ, քան հայերեն գիրն ու գրականությունը:



Հաղորդումն անդրադառնում է հայ հոգևոր երգարվեստի հնագույն շերտը ներկայացնող սաղմոսերգությանը և նրա տարբեր ժանրային դրսևորումներին, որոնց շարքում կենտրոնական տեղ է գրավում սաղմոսը:

